پاسارگاد، شهر یا باغشهر هخامنشی؟ بازآفرینی الگوی قدیمی‌ترین باغ ایرانی

پراکندگی آثار برجای‌مانده در دشت پاسارگاد، شناسایی و درک این مجموعه را به‌عنوان اولین پایتخت هخامنشیان دشوار می‌کند. یافته‌های باستان‌شناسی عمدتاً بر اجزا و بناها متمرکز بوده و ساختاری کلی ارائه نمی‌کند. تحقیق حاضر در ابتدا با بررسی اسناد تاریخی در کنار یافته‌های اخیر باستان‌شناسی سعی در اثبات وجود باغ به‌عنوان عامل پیونددهنده در محوطه پاسارگاد دارد. در گام دوم با تحلیل عناصر به‌جامانده مبتنی بر برخی سنت‌های منظره‌پردازی ایرانی همچون وجود محور اصلی و تقارن درصدد یافتن هندسه باغ و الگوی حاکم بر آن برآمده است. نتایج حاکی از آن است که کلیه بناهای دشت پاسارگاد در یک ساختار منظم فضایی احداث‌شده‌اند و باغی وسیع بر کلیه عناصر احاطه داشته است. «باغ شاهی» تنها بخش کوچکی از این مجموعه وسیع بوده و درواقع به نظر می‌رسد که نخستین مرکز حکومتی-آیینی هخامنشیان یک باغشهر با ساختاری منظم و یکپارچه بوده است.